-
1 надавать
сов.(что, чего), разг. күп итеп бирү, берничә тапкыр бирү -
2 наворожить
сов.(что, чего), разг. ( предсказать) күрәзәлек итеп алдан әйтү, алдан әйтеп бирү -
3 советовать
несов. что и с неопр.кәңәш биреү (итеү), мәслихәт биреү (күреү) -
4 выдать
сов.1) ( что) бирү; өләшү, тарату2) ( кого-что) (возвратить) кире бирү, кире кайтару3) ( кого-что) белгертү, белдерү; ачу4) ( кого-что) (предать) тоттыру, сату; фаш итү5) ( за кого-что) (представить не тем) … дип күрсәтү, … итеп күрсәтү6) (что) (добыть, изготовить) бирү; чыгару, эшләп бирү•- не выдай- не выдайте
- выдать себя с головой
- выдать замуж -
5 дать
сов.1) ( кого-что) бирү, биреп тору2) ( кого-что) (предоставить) бирү3) ( что) (поручить) бирү, кушу4) ( что) (ударить) берне бирү, сугу, кундыру, тондыру, чалтырату5) ( что) (определить возраст) бирү6) (что) (устроить, организовать) оештыру, җыю7) ( что) (показать) бирү, күрсәтү8) ( что) (принести как результат) бирү, китерү9) (что) (произвести, сделать) бирү10) (что и с неопр.) (позволить)...га [мөмкинлек] бирү, рөхсәт итүне дать спать — йокларга [мөмкинлек] бирмәү
11) (обозначает попытку сделать что-л.) (эшләп) карау; әйдә әледай, думаю, отдохну — бераз ял итеп алыйм әле, дим
дай я сам пойду — әйдә, үзем барыйм әле
•- дать волю рукам
- дать жизнь
- дать занавес
- дать знать
- дать клятву
- дать маху
- дать начало
- дать свет
- дать себе труд
- дать слово
- дать течь
- дать трещину
- дать тягу
- дать стрекача
- дать урок
- дать шпоры
- не дать спуску
- ни дать ни взять
- он тебе даст
- я тебе дам -
6 наградной
-ая; -ое1) бүләк...ы; бүләк[ләр] бирү...ы, бүләк[ләр] бирә торган2) бүләк итеп бирелгән, бүләккә бирелгәннаградные деньги — бүләк итеп бирелгән, бүләккә бирелгән акча[лар]
3) в знач. сущ. наградные мн. бүләк итеп бирелгән акча -
7 за
1) с вин. п. (около, вокруг) янына, янында2) с вин. п. ( при указании на начало действия)...лый башлау,...га тотыну3) с вин. п. (при указании предмета, лица, позади или по другую сторону к-рого что-то помещено, спрятано)...газаткнуть (что-л.) за пояс — нәрсәне дә булса билбауга кыстыру
4) с вин. п. (при указании цены, платы)...га5) с вин. п. (позднее; больше; сверх)...данему за сорок — аңарга кырыктан артык, ул кырыктан узган
6) с вин. п. ( при указании на расстояние)...да7) с вин. п. (раньше на какое-л. время)...нан... элек8) с вин. п. (в течение какого-л. времени)...га,...да, өчен9) с вин. п. (при указании на лицо или предмет, к к-ому прикасаются)...дан,...га10) с вин. п. (ради, в пользу чего-л.) өчен11) с вин. п. (вместо, в качестве кого-л.) өчен, урынына12) с вин. п. (при указании лица или предмета, выступающего в качестве кого-чего-л.)... итеп алу,... дип белүпринять (кого-л.) за своего знакомого — кемне дә булса танышың дип белү
13) с вин. п. (при указании лица, к к-ому возникает какое-л. чувство) өчен14) с вин. п. и с тв. п. (по причине, вследствие) өчен;...лыктан15) с вин. п. и с тв. п. (через, по ту сторону, позади, около) артына, аръягына, артында, аръягында, читенә, кырыена; янында;...га16) с тв. п. (позади, вслед, следом) артыннан, эзеннән17) с тв. п. (во время чего-л.)...да; вакытында, чакта, арада18) с тв. п. (при указании лица или предмета, на к-ые направлено действие)...ны19) с тв. п. (с целью, для чего-л.)...га;...ны20) с тв. п. (при указании лица, от к-ого зависит наступление какого-л. действия, за к-ым числится что-л.)...га,...ның21) с тв. п....ган;...лы22) с тв. п. (при указании на смену действия, состояния, лица, предмета, явления)...дан соң•- кто за?- выйти замуж
- за исключением
- ни за что! -
8 одарить
сов.(кого-что, чем)1) ( подарить многим) бүләкләү, бүләк биреп чыгу, бүләкләр өләшеп чыгу2) перен. бирү, күп итеп бирү -
9 отчеканить
сов.1) ( что) кою, сугу2) перен. (что и без доп.) ачык итеп әйтеп бирү, аермачык итеп әйтү, һәр авазын ачык итеп әйтү -
10 преподнести
сов.1) ( кого-что) бүләк итеп бирү, ( тантаналы рәвештә) бирү, тапшыру2) перен. ( что) [көтмәгәндә] әйтү; [көтмәгәндә] эшләү3) ( что) (изложить) бәян итү, аңлатып бирү• -
11 принести
сов.( кого-что)1) прям.; перен. китерү, алып килү ( кайту)2) ( родить о животных) китерү, балалау, тудыру; ( уродить - о растениях) бирү3) бирү, китерү, ясау4) (в сочет. с нек-рыми сущ.) итүпринести клятву — ант итү, ант эчү
принести жертву (кому-чему) — корбан итү; ( что) бүләк итеп бирү, иганә итү
-
12 точно
1) нареч. төгәл, төгәл итеп, дөрес итепточно передать (чьи-либо) слова — ( кемнең дә булса) сүзләрен төгәл итеп сөйләп бирү
2) нареч. (вполне, совершенно) нәкъ3) частица утверд; прост. (да, так, верно) әйе; дөресточно, я здесь был — дөрес, мин монда булдым
4) вводн. сл. (действительно, в самом деле) чыннан да, дөрестән дә5) союз сравн. (как будто, словно) гүя, кебек, шикелле, сыман, әйтерсең -
13 точь
точь-в-точь разг. — төп-төгәл, дөп-дөрес итеп, нәкъ, нәкъ менә, нәкъ үзе кебек итеп, суйган да каплаган, коеп куйган
пересказать (что-л.) точь-в-точь — ( берәр нәрсәне) төп-төгәл итеп сөйләп бирү
-
14 наградить
-
15 поднести
-
16 у-
алкушымча, фигыль ясауда кулланылып, татар теленә түбәндәге чаралар ярдәмендә тәрҗемә ителә1) "китү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә2) "кыскарту" дигән фигыль ярдәмендә3) "чыгу" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә4) "бетерү" игән дәрәҗә фигыле ярдәмендә5) "җитү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә6) "калу" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә7) "кую" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә8) "төшү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә9) "алу" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә10) "бирү" дигән дәрәҗә фигыле ярдәмендә11) "тутыру" дигән фигыль ярдәмендәусеять — чәчеп тутыру; усыпать сибеп тутыру
12) "кимү" дигән фигыль ярдәмендәукрасть— урлау
-
17 аккредитовать
сов.; несов.1) ( кого), дип. дипломатик вәкил итеп билгеләү2) ( что), фин. вәкаләт бирү ( берәр кешегә акча алу яки сәүдә эшләре башкару өчен вәкил итеп җибәрү) -
18 принять
сов.1) ( кого-что) алу, кабул итү (итеп алу)2) в разн. знач. ( кого-что) кабул итүпринять (чей-л.) совет — киңәшне кабул итү
3) (что) (совершить, осуществить то, что выражено сущ.)принять на себя обязательство — өстеңә бурыч итеп алу, йөкләмә алу
принять присягу — ант итү, присяга бирү, ант эчү
принять решение — карар итү (чыгару, кабул итү)
принять смерть — үлү, вафат булу
4) ( что) алу, керү5) ( что) (претерпеть) кичерү, күтәрү, чигү6) ( кого-что за кого-что) дип белү (уйлау, исәпләү, санау); охшату7) ( что) воен. кабатлау•- принять близко к сердцу
- принять к сердцу
- принять в долю
- принять во внимание
- принять к сведению -
19 установка
ж1) см. установить 1)2) (механизм, приспособление) җайланма, механизм, установка3) ( целевая направленность) күздә тоту, максат итеп кую, юнәлеш, куелыш4) ( указание) күрсәтмә, директива -
20 как
1. нареч., частица и союз нареч.нисек, ҡайһылай, ҡалайя сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем
не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем
2. нареч., частица и союз нареч.ҡайһылай, бик, шул тиклем3. нареч., частица и союз частицанисек, бәй, һуң4. нареч., частица и союз частица; разг.-мы/-ме5. нареч., частица и союз союзкеүек, шикелле, һымаҡ, -дай/-дәйтвёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты
белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ
6. нареч., частица и союз союзитеп, күреп, булыу яғынан7. нареч., частица и союз союз-ғанда/-гәндә, менәнкак вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә
как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ
как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ
как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын
как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә
как же — эйе шул, әлбиттә
как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә
как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап
как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ
как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай
как раз: — 1) нәҡ, тап
2) в знач. сказ. тап-таман; эта обувь мне как раз — был аяҡ кейеме миңә тап-таман
как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк
как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен
См. также в других словарях:
сузу — ф. 1. Тарту, киерү һ. б. юл белән озынайту 2. Туры, төз рәвешкә китерү аякны сузып утыру 3. Кулны, гәүдәнең берәр өлешен яки кулдагы берәр нәрсәне: читкә таба юнәлтү, турайтып тоту 4. Кулдагы берәр нәрсәне берәүгә тәкъдим итеп, аңа юнәлтү; бирү 5 … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
укыту — 1. (Уку) 2. Дәрес өйрәтү, укытучылык итү 3. Укырга мөмкинлек бирү, материаль тәэмин итеп тору кызын гимназиядә укытты 4. күч. Кемне дә булса берәр хәлне, тиешсез эшләрне яңадан кабатламаслык итеп җәзалау, сабак бирү. УКЫТУ АГАРТУ ЭШЛӘРЕ – Белем,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйләндерү — 1. Нәр. б. үз күчәре тирәсендә хәрәкәткә китерү. Кемне яки нәрсәне төрле яки бору, боргалау 2. Кемне яки нәрсәне бер яктан икенче якка бору, башка якка каратып кую. Нәр. б. астын өскә каратып кую, астын өскә чыгару, түнтәрү 3. Әйбернең сул ягын… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
билгеләү — 1. Билге, тамга салу. Нин. б. билгесе белән хәтердә калдыру 2. Нин. б. максат белән атап, аерып, бүлеп кую. Кемнең дә булса карамагына, җаваплылыгына, файдалануына бирү, тапшыру 3. Нәр. б. микъдарын яки вакыт күләмен аныклау, шуны рәсмиләштерү… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җанландыру — 1. Тын яткан урынга җанлылык кертү, шаулап торган урынга әйләндерү; тормыш, күңеллелек бирү; җанлы итеп күрсәтү 2. Дәртләндерү, дәрт, илһам бирү 3. Нин. б. эшне көчәйтеп, үстереп җибәрү 4. Узган булганны яңадан күз алдына китерү; фактлар белән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чумыру — 1. Нин. б. сыек яки сибелүчән әйберне күп итеп сосып алу. күч. Нәр. б. бик күп итеп алу; бик күп итеп үзләштерү 2. Батыру егет ташны су төбенә чумырган 3. күч. Нәрсәгә дә булса тиендерү; нәрсәне дә булса мул бирү бәхеткә чумырыр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аккредитация — (АККРЕДИТАЦИЯЛӘҮ) – 1. Катнашу мөмкинлеге чикләнгән һәртөрле чараларга журналистларның һ. б. ш. кешеләрнең катнашуын рәсми билгеләү 2. Дипломатик вәкил итеп билгеләү 3. фин. Вәкаләт бирү (берәр кешегә акча алу яки сәүдә эшләре башкару өчен вәкил… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буяу — I. ф. 1. Төсле матдә (буяу) сөртеп, сеңдереп һ. б. ш. (манудан башка) юл белән әйберне бүтән төскә кертү. күч. Матур итеп тасвирлап, күпертеп күрсәтү 2. Май, дегет һ. б. ш. нәрсәне әйбергә сөртү, ягу, йоктыру 3. Берәр нәрсә йоктырып пычрату… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәя — 1. Дуга кебек итеп бөккән сыгылмалы агачның баш башыннан тарттырып бәйләнгән бауны киерү ярдәмендә укны еракка аттырып җибәрә торган борынгы ату коралы 2. Иярнең алгы һәм арткы ягында җәя (1) кебек итеп бөгеп эшләнгән кырые, ияр очы, ияр кашы 3.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиткезү — 1. Нин. б. бер чиккә якынайту, шул чиккә кадәр сузу (озынча әйбернең бер башы тур.). Билгеле бер күләмгә тутыру. Нин. б. бер халәткә китерү, күңелсез хәлгә кую, авыр кичерешләргә тарыту үләр хәлгә җ. 2. Билгеле бер срокка сузу, бетерми саклап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җиткерү — 1. Нин. б. бер чиккә якынайту, шул чиккә кадәр сузу (озынча әйбернең бер башы тур.). Билгеле бер күләмгә тутыру. Нин. б. бер халәткә китерү, күңелсез хәлгә кую, авыр кичерешләргә тарыту үләр хәлгә җ. 2. Билгеле бер срокка сузу, бетерми саклап… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
